Một năm trước, khi Lee Carsley còn tạm quyền đội tuyển Anh, Liên đoàn Bóng đá Anh đã quyết định đánh liều một canh bạc lớn: mời Thomas Tuchel về làm HLV trưởng chính thức. Bản hợp đồng được ký vào ngày 8 tháng 10, tròn một năm tính đến thứ Tư này.

Thời gian trôi nhanh đến lạ. Dù trận giao hữu với xứ Wales ở Wembley sắp tới mới chỉ là lần thứ bảy ông dẫn dắt tuyển Anh, người ta đã cảm nhận rõ dáng dấp của một đội bóng mà Tuchel đang nhào nặn. Một tuyển Anh không còn sống theo cái bóng của những ngôi sao, mà theo đúng cách họ muốn chơi bóng.

Ngày Tuchel ngồi vào ghế nóng, có sáu câu hỏi lớn đặt ra cho ông. Một năm trôi qua, The Athletic nhìn lại xem, liệu ông đã trả lời được bao nhiêu trong số đó.

tu1

1. Làm sao để vô địch World Cup trong 18 tháng?

Thách thức lớn nhất của kỷ nguyên Tuchel là thời gian. Ông không chính thức bắt tay vào công việc cho đến ngày 1 tháng 1 với bản hợp đồng vỏn vẹn 18 tháng, chỉ kéo dài tới khi World Cup mùa hè năm sau khép lại. Sáu đợt tập trung. Tối đa 60 ngày bên các cầu thủ. Tính cả quãng di chuyển và thi đấu, Tuchel cùng cộng sự chỉ có khoảng 24 ngày thực sự trên sân tập để truyền đạt triết lý của mình. Quá ít, nếu nghĩ rằng ngay từ ngày đầu, ông đã nói rõ mục tiêu là đưa nước Anh chạm tay vào chiếc cúp vàng ngày 19 tháng 7 năm sau.

Giờ đây, ông đang ở đợt tập trung thứ tư trong sáu. Tuyển Anh của Tuchel mới đá sáu trận, còn sáu trận nữa trước khi bay sang Mỹ chuẩn bị cho World Cup, ngay sau khi mùa giải cấp CLB kết thúc. Cảm giác như ông mới chỉ vừa bước chân qua cánh cửa, nhưng chiếc đồng hồ đã kêu inh ỏi. World Cup sẽ đến trước khi ông kịp ngoảnh lại.

Ngày đến, Tuchel hứa về một “khóa học tốc hành” cho thứ bóng đá mà ông muốn đội tuyển chơi. Nhưng rồi thực tế buộc ông phải đi chậm lại.

Nhiều cầu thủ thừa nhận họ choáng ngợp vì lượng thông tin Tuchel đưa ra, nhất là những người đến từ các CLB có lối đá hoàn toàn khác với triết lý của ông. Sau hai đợt tập trung đầu tiên, Tuchel phải điều chỉnh. Ông bớt lời, tiết chế giáo án, cố bảo vệ các học trò khỏi quá tải. Ông hiểu mình không thể tái tạo cả một hệ thống trong vài tháng ngắn ngủi. Việc cần làm là tìm ra một cách chơi vừa vặn, khiến tất cả cùng bước được trên một con đường.

2. Làm sao để thổi sinh khí vào lối chơi?

Khi đến, Tuchel nói nhiều về sự thay đổi. Ông muốn tuyển Anh chơi thứ bóng đá khác hẳn: mạnh mẽ hơn, tốc độ hơn, dữ dội hơn. Một kiểu bóng đá gần với nhịp Premier League mà phần lớn cầu thủ của ông đã quá quen. “Chúng ta cần tăng nhịp và cường độ so với những trận trước,” Tuchel nói trong buổi công bố danh sách đầu tiên. Câu nói ấy giống một lời nhắc khéo vào di sản của thời Gazball – giai đoạn Gareth Southgate chọn con đường an toàn: chậm rãi, khuôn phép, đủ để đi sâu ở các giải lớn nhưng hiếm khi khiến khán đài bùng nổ.

Tuy nhiên, những trận đầu tiên cho thấy nói luôn dễ hơn làm. Hai chiến thắng mở màn trước Albania và Latvia trôi qua êm đềm, nhưng chẳng mấy khác với cách chơi cũ. Rồi đến trận thắng chật vật 1-0 trước Andorra và thất bại 1-3 trong trận giao hữu với Senegal, người ta bắt đầu tự hỏi: có khi nào tuyển Anh đang lùi lại?

Tháng Chín, Tuchel quyết định làm lại từ đầu. Ông chọn cách đơn giản hơn, gọn gàng hơn. Tập trung vào những pha bóng cốt lõi: triển khai từ hàng thủ, phòng ngự khối trung bình và pressing tầm cao bên phần sân đối thủ. Và rồi màn trình diễn ở Belgrade tháng trước, trận thắng Serbia 5-0 như luồng sinh khí thật sự. Lần đầu tiên sau sáu trận, đội tuyển của ông chơi đúng nghĩa là một tập thể: gắn kết, chủ động, có bản sắc.

Tuchel nói sau trận, họ đã chơi “như một đội Premier League”, với cường độ, nhịp pressing và tốc độ luân chuyển bóng mà ông mong muốn.

Dường như ông đã chạm được vào công thức mình tìm kiếm. Dù ai cũng hiểu, duy trì thứ bóng đá ấy trước những hàng phòng ngự lùi sâu, dưới cái nóng ngột ngạt ở Bắc Mỹ mùa hè sang năm, sẽ là một thử thách khác hoàn toàn.

3. Làm sao để cải thiện bầu không khí?

Tuchel không chỉ phê phán thứ bóng đá rối rắm mà tuyển Anh trình diễn ở Euro 2024. Ông còn nhìn sâu vào tinh thần của đội. Trong mắt Tuchel, đó là một tập thể chơi trong lo lắng và nặng nề. Họ sợ thua hơn là khao khát thắng. Và suốt thời gian ngắn vừa qua, ông đã cố làm lại từ đầu, đưa đội tuyển trở về với cảm giác gắn kết mà họ từng có trước kia.

Phải nói cho công bằng, Southgate đã mang đến Đức một đội hình gần như mất đi trụ cột. Sterling, Rashford, Henderson, Maguire và Grealish đều bị gạch tên trước giải. Kane gần như là người duy nhất đủ kinh nghiệm giữa một nhóm cầu thủ chưa từng nếm trải áp lực của một giải đấu lớn. Khi nhắc lại Euro 2024 hồi tháng Ba, chính Kane cũng thừa nhận: “Mùa hè đó, chúng tôi thiếu người dẫn dắt.” Anh nhấn mạnh tầm quan trọng của những cá tính như Henderson trong những khoảnh khắc khó khăn.

Bởi vậy, chẳng có gì lạ khi Tuchel gọi lại Henderson hồi tháng Ba, sau 18 tháng vắng bóng. Ở tuổi 35, anh vẫn là linh hồn thầm lặng của tuyển Anh – một thủ lĩnh bẩm sinh, người được tôn trọng tuyệt đối. Khi Henderson cất tiếng, cả đội nghe theo. Anh nói giản dị: “Càng lớn tuổi, càng có kinh nghiệm, bạn càng muốn truyền lại cho những người trẻ mới bước vào đội. Tôi chỉ đang sống đúng với con người mình thôi.”

Sau kỳ tập trung tháng Sáu khiến Tuchel chưa hài lòng, đợt gần nhất lại là một câu chuyện khác. Ông khen tinh thần tập luyện, thái độ của những cầu thủ không được ra sân và cả sự nhiệt trong từng buổi họp đội. Kane cũng đồng ý: “Đây là lần tập trung tốt nhất kể từ khi Gareth rời đi.” Rồi anh kết lại bằng một câu nghe như lời hứa: “Đó sẽ là tiêu chuẩn của chúng tôi từ bây giờ.”

4. Có nên xây dựng đội bóng quanh những ngôi sao?

Câu hỏi muôn thuở của bóng đá cấp đội tuyển: đội mạnh nhất có phải luôn là đội gồm những cầu thủ giỏi nhất không? Tuyển Anh từng vật lộn với điều đó suốt nhiều thế hệ, ai từng chứng kiến kỷ nguyên Gerrard và Lampard chắc sẽ hiểu rõ cảm giác ấy ra sao.

Những năm đầu của thời Southgate, người ta tưởng đội tuyển đã vượt qua được cơn ám ảnh ấy, tìm lại được sự cân bằng không phụ thuộc vào ngôi sao. Nhưng đến Euro 2024, mọi thứ lại quay về vết cũ. Southgate cố nhét Foden và Bellingham vào cùng đội hình, rồi đẩy Alexander-Arnold lên đá tiền vệ. Khi ông nói giữa giải rằng “những cầu thủ giỏi nhất vẫn là những người giỏi nhất”, nghe như thể ông đã buông tay với khái niệm “đội bóng cân bằng”.

Tuchel thì đi ngược hướng đó. Ông vẫn muốn dùng những cầu thủ hay nhất, nổi tiếng nhất nhưng chỉ khi họ phù hợp với hệ thống. Và ông không ngần ngại gạt ai đó ra khỏi kế hoạch. Alexander-Arnold, người từng được xem là lựa chọn dài hạn cho vị trí hậu vệ phải, chỉ mới vào sân đúng một lần dưới thời Tuchel, từ ghế dự bị trong trận gặp Andorra. Chính Tuchel từng nói công khai rằng cậu ấy “phải coi trọng phần phòng ngự nhiều, rất nhiều hơn nữa”. Từ đó đến nay, Trent không được gọi lên tuyển tháng Chín và hiện cũng đang chấn thương gân kheo.

Foden, sau hai trận đầu tiên không để lại dấu ấn hồi tháng Ba, cũng không còn góp mặt, dù đang rực sáng trở lại ở Manchester City. Cole Palmer – cầu thủ Anh chơi nổi bật nhất Premier League mùa vừa rồi cũng chỉ có một lần ra sân cho Tuchel, rồi liên tục lỡ hẹn vì chấn thương.

Khi được hỏi tuần trước liệu có thể thành công ở cấp độ quốc tế mà không cần những cầu thủ sáng tạo nhất hay không, Tuchel chỉ đáp một câu, gọn và lạnh như một triết lý: “Chúng tôi đang xây dựng đội bóng tốt nhất.”

5. Làm gì với Jude Bellingham?

Ngôi sao sáng nhất trong tất cả chính là Jude Bellingham. Mới 22 tuổi, nhưng anh đã kinh qua ba giải đấu lớn cùng tuyển Anh. Mùa hè năm ngoái, bàn thắng ngả người móc bóng ở phút bù giờ trước Slovakia tại vòng 1/8 Euro đã nói hết: Bellingham có thể làm những điều mà không ai khác trong đội làm được.

Nhưng vấn đề từ thời Southgate cho tới Tuchel bây giờ là làm sao để hòa Bellingham vào một tập thể thật sự vận hành trơn tru. Điều đó chưa bao giờ dễ, bởi bản chất của anh là người của khoảnh khắc, của những bùng nổ chớp nhoáng hơn là mẫu cầu thủ kiểm soát cả trận đấu. Về mặt chiến thuật, anh không giữ vị trí chặt như nhiều đồng đội. Nếu muốn phát huy hết, Bellingham phải được chơi trong vai trò số 10, phía trên Declan Rice và Elliot Anderson bộ đôi tiền vệ trung tâm mà Tuchel ưa dùng trong đợt tập trung gần nhất. Và để làm điều đó, anh phải vượt qua Morgan Rogers.

Bellingham còn có một khía cạnh khác. Anh luôn toát ra vẻ chững chạc, điềm tĩnh hơn tuổi, nhưng lại hơi tách mình khỏi phần còn lại của đội, trừ mối thân tình với Alexander-Arnold và Henderson. Anh thường tránh xuất hiện trước truyền thông, điều mà ai trong đội cũng biết. 

Henderson đã đứng ra bảo vệ đàn em, nói hôm thứ Hai rằng chỉ có những người trong đội mới hiểu được con người thật của Bellingham, “một cầu thủ đẳng cấp thế giới và cũng là một con người đẳng cấp thế giới”.

Tuchel từng gây xôn xao hồi tháng Sáu khi nói rằng hành vi của Bellingham đôi lúc “gây khó chịu”. Sau đó ông xin lỗi, nhưng không rút lại phần còn lại của nhận xét ấy. Tuchel nhấn mạnh, năng lượng dữ dội của Bellingham “cần được hướng vào đối thủ”, chứ không phải để hăm dọa đồng đội hay bực bội với trọng tài.

Miễn là Bellingham vẫn còn vắng mặt, bài toán lớn nhất của Tuchel vẫn còn đó, làm sao để biến ngọn lửa ấy thành nguồn sáng cho cả đội, thay vì là thứ có thể thiêu đốt mọi thứ xung quanh.

6. Làm sao để giữ vững nguyên tắc?

Chiến thắng 5-0 ở Belgrade tháng trước mang lại cho Tuchel một ranh giới rõ ràng. Ông hiểu tầm quan trọng của khoảnh khắc đó  sau năm trận đầu tiên nhạt nhòa và một kỳ tập trung tháng Sáu đầy thất vọng, đây là cơ hội để làm lại từ đầu. Thắng tưng bừng trên sân Serbia không chỉ giúp ông củng cố niềm tin trong phòng thay đồ, mà còn gửi thông điệp mạnh mẽ ra bên ngoài: con đường ông chọn đang đúng hướng.

Kết quả ấy cũng cho phép Tuchel đưa ra quyết định táo bạo nhất từ khi nhậm chức: giữ nguyên gần như toàn bộ danh sách cầu thủ tháng Chín cho loạt trận tháng Mười. Thay đổi duy nhất, Bukayo Saka thế chỗ Noni Madueke là do chấn thương. Không có tấm thảm đỏ nào trải sẵn cho Bellingham hay Foden trở lại.

Khoảnh khắc đó, Tuchel như khắc một câu răn ngắn gọn vào kỷ nguyên của mình: tiêu chuẩn và kỳ vọng của ông mới là điều định đoạt ai được gọi, ai được đá.

Tất nhiên thời gian vẫn còn. Những cái tên lớn vẫn có thể trở lại vào tháng Mười Một, hay tháng Ba năm sau thậm chí ở World Cup nữa. Nhưng nếu họ ra sân, đó sẽ là vì họ phù hợp với Tuchel chứ không phải vì họ nổi tiếng.

“Với tư cách một HLV,” Tuchel nói tuần trước, “anh phải làm đúng những gì anh nói.”

(Theo cây viết Jack Pitt-Brooke của The Athletic)

bu3hlinh 36 bài viết